Dr. Bahadır Fatih Yıldırım

Özgeçmiş Akademik Blog Portfolyo Dokümanlar Kütüphane

Ç

Çok Amaçlı Karar Verme

16 Mart 2019 • Akademik

Çok Amaçlı Karar Verme (ÇAKV), alternatiflerin bir matematik programlama modeli aracılığıyla analiz edildiği sürekli durumda karar vermedir. ÇNKV yöntemlerinden farklı olarak adından da anlaşılacağı üzere birden çok amacı sağlanmaya çalışan, bu doğrultuda bir karar vericiye çözüm sunan yaklaşımlardır.

ÇAKV karar vermenin daha iyi anlaşılabilmesi için ÇNKV başlığında incelenen tedarikçi seçimi karar problemini ele alalım. Örnek karar problemimizi işletmenin tek bir tedarikçiden tüm ürünlerini tedarik edemediği, bir den çok tedarikçiye ihtiyaç duyduğu varsayımı ile genişletelim. Yani işletmeye ürün arz edecek tedarikçilerin tek başlarına işletmenin talep ettiği ürün miktarını sağlamayacağını düşünelim. Bu durumda işletme karar probleminde en az iki amaca ulaşmayı hedefleyecektir. Bunlardan birincisi hangi tedarikçileri tercih etmelidir, ikincisi ise tercih ettiği tedarikçilerin her birinden ne kadar ürün satın alarak talebini karşılamalıdır. Örnekten de görüleceği üzere işletme birden çok amacı sağlayacak bir çözüm bulmak durumunda kalmaktadır. Bu tip bir karar problemi ÇNKV probleminden daha zor ve daha matematik işlemler gerektirmektedir.

ÇAKV yaklaşımları anlamak için bu ailenin üyesi olan Hedef Programlama yaklaşımını incelemek de faydalı olacaktır. Hatırlanacağı üzere Hedef Programlamada birden çok amaç, elde edilecek fayda enbüyüklenecek/katlanılacak maliyet enküçüklenecek şekilde tek bir amaç fonksiyonuna dönüştürülmekte ve kısıtlar doğrultusunda çözüm adımları izlenmektedir.

Çok Amaçlı Doğrusal Programlama, Hedef Programlama, Step Metodu (STEM), SEMOPS, SWT gibi bir çok yöntem ÇAKV yöntemleri arasında yer almaktadır.