BIST'te İşlem Gören Gıda İşletmelerinin Finansal Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemi Kullanılarak Değerlendirilmesi

M16

Dr. Öğr. Üyesi Cebrail Meydan
Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi

Araş. Gör. Bahadır Fatih Yıldırım
İstanbul Üniversitesi Ulaştırma ve Lojistik Fakültesi

Doç. Dr. Ötüken Senger
Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi

Özet

Bu çalışmada BIST’te işlem gören gıda firmalarının finansal performansları değerlendirilmiştir. Bu bağlamda işletmelere ait finansal oranlar (likidite oranları, faaliyet oranları, mali yapı oranları ve karlılık oranları) grup bazında ve bütün olarak ayrı ayrı ele alınmış ve işletmelerin finansal performansları her iki durum için de Gri İlişkisel Analiz yöntemi kullanılarak değerlendirilmiştir. Karar verici durumundaki yatırımcılara alternatif bir yöntem önerilmiştir. Elde edilen bulgular klasik finansal oran analizinden elde edilen sonuçlar ile karşılaştırılmış, sonuçların tutarlı olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Finansal Performans Analizi, Gri İlişkisel Analiz, ÇKKV

Jel Sınıflandırma: C61, M41, M49

Evaluation of The Financial Performance of Food And Beverage Companies Traded on BIST Using Grey Relational Analysis

Abstract

In this study, financial performance of food and beverage companies traded on İstanbul Stock Exchange (BIST) was evaluated. In this context, financial ratios of companies (liquidity ratios, operational ratios, financial structure ratios and profitability ratios) were calculated in groups and as a whole separately, using Grey Relational Analysis. An alternative method was proposed to investors, as decision-makers. Results were compared to those of the classical financial ratio analysis and found to be consistent.

Keywords: Financial Performance Analysis, Grey Relational Analysis, MCDM

  • Acar, M., (2003). "Tarımsal İşletmelerde Finansal Performans Analizi", Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 20, Ocak-Haziran 2003, 21-37.
  • Akbulut, R. ve Coşkun, A., (2015). “BİST’te İmalat Sektöründeki İşletmelerin Finansal Performansları Üzerine Bir Araştırma”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ocak 2015, 117-137.
  • Akdoğan, N., Tenker, N., (2001). “Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri”, Genişletilmiş 7. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara.
  • Akgüç, Ö., (2006). “Kredi Taleplerinin Değerlendirilmesi”, Genişletilmiş ve Gözden Geçirilmiş 7. Baskı, Arayış Basım ve Yayıncılık, İstanbul.
  • Akgüç, Ö., (2010). “Finansal Yönetim”, 8. Baskı, Avcıol Basım Yayın, İstanbul.
  • Akgüç, Ö., (2011). “Mali Tablolar Analiz”, Genişletilmiş 14. Baskı, Avcıol Basım Yayın, İstanbul.
  • Arat, M.E., (2005). “Finansal Analiz Aracı Olarak Oranlar”, Yayın No: 531/764, Marmara Üniversitesi Nihad Sayâr Eğitim Vakfı Yayınları, İstanbul.
  • Aydın, N., Başar M., Coşkun, M., (2010). “Finansal Yönetim”, 1. Baskı Yayın No. 369, Detay Yayıncılık, Ankara.
  • Ayrıçay, Y., Özçalıcı, M., & Kaya, A. (2013). Gri İlişkisel Analizin Finansal Kıyaslama Aracı Olarak Kullanılması: İMKB-30 Endeksindeki Finansal Olmayan Firmalar Üzerine Bir Uygulama. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 219-238.
  • Ayrıçay, Y., Özçalıcı, M.ve Kaya A. (2013). Gri İlişkisel Analizin Finansal Kıyaslama Aracı Olarak Kullanılması: İMKB-30 Endeksindeki Finansal Olmayan Firmalar Üzerine Bir Uygulama. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1). 219-238.
  • Baş, M., & Çakmak, Z. (2012). Gri İlişkisel Analiz ve Lojistik Regresyon Analizi ile İşletmelerde Finansal Başarısızlığın Belirlenmesi ve Bir Uygulama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(3), 63-82.
  • Bektaş, H., & Tuna, K. (2013). Borsa İstanbul Gelişen İşletmeler Piyasası’nda İşlem Gören Firmaların Gri İlişkisel Analiz ile Performans Ölçümü. Çankırı Karatekin Üniversitesi Çankırı Karatekin Üniversitesi Fakültesi Dergisi, 3(2), 185-198.
  • Berk, N.,(1995). “Finansal Yönetim”, Yayın No: 62, 2. Baskı, Türkmen Kitabevi, İstanbul.
  • Bhunia, A., Mukhuti Sri S. and Roy Sri G., (2011). “Financial Performance Analysis-A Case Study”, Current Research Journal of Social Sciences 3(3): 269-275.
  • Bilişik, O. G., Özcan, T., & Esnaf, Ş. (2011). Tesis Yerleşim Düzenlemesi Alternatiflerinin TOPSIS Ve Gri İlişkisel Analiz Yöntemleri İle Değerlendirilmesi. XI. Üretim Araştırmaları Sempozyumu, 23-24 Haziran 2011, pp 843-852.
  • Brigham, Eugene F., Houston, Joel F.,(2014). “Finansal Yönetimin Temelleri”, Çeviren: Okan Gökten, P. “Bölüm-4. Finansal Tablo Analizi”, Çeviri Editörü: Aypek, N., Yayın No: 495, 7. Basımdan Çeviri, Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti. Ankara.
  • Bulgurcu, B. (Kiran). (2012). Application of TOPSIS Technique for Financial Performance Evaluation of Technology Firms in Istanbul Stock Exchange Market. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 62, 1033–1040. doi:10.1016/j.sbspro.2012.09.176
  • Chang, C.P. (2006). Establishing a performance prediction model for insurance companies. The Journal of American Academy of Business, Cambridge. 8(1). 73-77.
  • Çakır, S. ve Perçin S., (2013). ‘Çok Kriterli Karar Verme Teknikleriyle Lojistik Firmalarında Performans Ölçümü’’, Ege Akademik Bakış, 4, 449-459.
  • Çiçek, Ş. E., Dikmen, S., & Arslan, P. (2015). Türkiye’de Belediyelerin Performansının Harcama Yapıları Açısından Analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11(24). 59-74.
  • Deng, J. (1989). Introduction to grey system theory. The Journal of Grey System. 1(1989). 1-24.
  • Dikmen, F. C. (2015). Grey theory approach in selection of the best supplier. International Journal of Business and Finance Management Research, IJBFMR 3, pp. 44-52.
  • Dumanoğlu, S. ve N. Ergül (2010). “İMKB’de İşlem Gören Teknoloji Şirketlerinin Mali Performans Ölçümü”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 48, 101-111.
  • Ecer, F. & Günay, F. (2014). Borsa İstanbul'da İşlem Gören Turizm Şirketlerinin Finansal Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Ölçülmesi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 25(1), 35-48.
  • Ecer, F. (2013). Türkiye’deki Özel Bankaların Finansal Performanslarının Karşılaştırılması: 2008-2011 Dönemi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 13(2), 171-189.
  • Feng, C.-M. ve Wang, R.-T. (2000). Performance evaluation for airlines including the consideration of financial ratios. Journal of Air Transport Management, 6(3). 133–142. doi:10.1016/S0969-6997(00)00003-X
  • Halkos, G. E. ve Tzeremes, N. G. (2012). Industry performance evaluation with the use of financial ratios: An application of bootstrapped DEA. Expert Systems with Applications, 39(5). 5872–5880. doi:10.1016/j.eswa.2011.11.080
  • İlhan, E., Toplaoğlu, E. E., Özyamanoğlu, M. (2013). "Finansal Performans ile Kurumsal Yönetim Notları Arasındaki İlişki: BIST Üzerine Bir Uygulama",Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 5(9). 100-117.
  • Kaygısız Ertuğ, Z., & Bülbül, M. E. (2015). İnovasyon Performansı Değerlendirme Sürecinde Ahs Ve Gia Bütünleşik Yaklaşımı: Süt Ürünleri Sektöründe Bir Uygulama. Dumlupinar University Journal of Social Science, 43, pp. 149-160.
  • Köse, E., Aplak, H. S., & Kabak, M. (2013). Personel Seçimi için Gri Sistem Teori Tabanlı Bütünleşik Bir Yaklaşım. Ege Academic Review, 13(4). pp. 461-471.
  • Kung, C.Y., Yan, T.M. ve Chuang, S.C. (2006). GRA to assess the operating performance of non-life insurance companies in Taiwan. The Journal of Grey System. 2(2006). 155-160.
  • Kuo, Y., Yang, T. ve Huang, G.W. (2008). The Use of Grey Relational Analysis in Solving Multiple Attribute Decision-Making Problems. Computers & Industrial Engineering, 55, 80-93.
  • Li, G.D., Yamaguchi, D. ve Nagai, M. (2007). Application of grey-based rough decision-making approach to suppliers selection. Journal of Modelling in Management. Vol.2, no.2, pp.131-142.
  • Lin, J.L. ve Lin, C.L. (2005) The use of grey-fuzzy logic for the optimization of the manufacturing process, Journal of Materials Processing Technology, Vol.160, pp. 9-14.
  • Ömürbek, N ve Mercan, Y., (2014). “İmalat Alt Sektörlerinin Finansal Performanslarının TOPSIS ve ELECTRE Yöntemleri İle Değerlendirilmesi”,Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Y.2014, Cilt 4, Sayı 1, 237-266.
  • Ömürbek, V. ve Kınay, B., (2013). “Havayolu Taşımacılığı Sektöründe TOPSIS Yöntemiyle Finansal Performans Değerlendirmesi”,Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Y.2013, C.18, S.3, 343-363.
  • Özdemir, A. İ., & Deste, M. (2009). Gri İlişkisel Analiz İle Çok Kriterli Tedarikçi Seçimi: Otomotiv Sektöründe Bir Uygulama. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 38(2). 147-156.
  • Peker, İ., & Baki, B. (2011). Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Türk Sigortacilik Sektöründe Performans Ölçümü. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 4 (7), 1-18.
  • Shaverdi, M., Heshmati, M. R., Ramezani, I. (2014). Application of Fuzzy AHP Approach for Financial Performance Evaluation of Iranian Petrochemical Sector. Procedia Computer Science, 31, 995–1004. doi:10.1016/j.procs.2014.05.352
  • Sofyalioğlu, Ç. (2011). Süreç Hata Modu Etki Analizini Gri Değerlendirme Modeli. Ege Akademik Bakış, 11(1). 155-164.
  • Şişman, B., & Eleren, A. (2013). En Uygun Otomobilin Gri İlişkisel Analiz ve ELECTRE Yöntemleri İle Seçimi. Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 18(3). 411-429.
  • Tayyar, N., Akcanlı, F., Genç, E. & Erem, I. (2014). BİST’e Kayıtlı Bilişim ve Teknoloji Alanında Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performanslarının Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) ve Gri İlişkisel Analiz (GİA) Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ocak 2014, 19-40.
  • Tong, C. C. ve Lin, T. Y. (2008). “Applying Grey Re¬lational Method to Determine the Carbon Black Ranking of Rubber Samples”, Journal of Grey System, 11(1). 27-34.
  • Tuzkaya, U. R., & Yolver, E. (2015). R&D Project Selection by Integrated Grey Analytic Network Process and Grey Relational Analysis: An Implementation for Home Appliances Company. Journal of Aeronautics and Space Technologies, 8(2). 35-41.
  • Türkmen, U., Baş, M. (2009). Müzik Eğitimcilerinin Müzik Yetenek Sınavlarında Portfolyoların Uygulanabilirliğine Yönelik Tutumlarının Gri İlişkisel Analiz Tekniğini Kullanarak Değerlendirilmesi. http://www.muzikegitimcileri.net/ Erişim Tarihi: 23.09.2015.
  • Uçkun, N. ve Girginer, N. (2011). Türkiye’deki Kamu ve Özel Bankaların Performanslarının Gri İlişki Analizi ile İncelenmesi. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi. (21)2011, 46-66.
  • Uygurtürk, H., ve Korkmaz, T. (2012). Finansal performansın TOPSIS çok kriterli karar verme yöntemi ile belirlenmesi: Ana metal sanayi işletmeleri üzerine bir uygulama. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7(2).
  • Wang, Y.-J. (2014). The evaluation of financial performance for Taiwan container shipping companies by fuzzy TOPSIS. Applied Soft Computing, 22, 28–35. doi:10.1016/j.asoc.2014.03.021
  • Yalçın, N., Bayrakdaroglu, A., & Kahraman, C. (2012). Application of fuzzy multi-criteria decision making methods for financial performance evaluation of Turkish manufacturing industries. Expert Systems with Applications, 39(1). 350–364. doi:10.1016/j.eswa.2011.07.024
  • Yılmaz, E. & Güngör, F. (2010). Gri İlişkisel Analiz Yöntemine Göre Farklı Sertliklerde Optimum Takım Tutucusunun Belirlenmesi, 2. Ulusal Tasarım malat ve Analiz Kongresi, 11-12 Kasım 2010- Balıkesir, 1-9.
  • Zhai, L.Y., Khoo, L.P. ve Zhong, Z.W. (2009). “Design Concept Evaluation in Product Devolopment Using Rough Sets and Grey Relation Analysis”, Expert System with Applications 36, pp. 7072-7079
  • Kaygusuz, M., Ersoy, B., Bozdoğan, T. (2020). CAMELS Değerlendirme Sistemiyle Bankaların Finansal Performanslarının TOPSİS Yöntemiyle Analizi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(1), 67-95.
  • Akyurt, İ. Z., & Kabadayı, N. (2020). Bulanık AHP ve Bulanık Gri İlişkiler Analizi Yöntemleri ile Kargo Uçak Tipi Seçimi: Bir Türk Havayolu Firmasında Uygulama. Journal of Yaşar University, 15(57), 38-55.
  • Paça, M., & Tekel Karabulut, M. (2019). Finansal Rasyolar İle Finansal Performans: BIST ve Turizm. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), 53-65.
  • Özdağoğlu, A , Keleş, M . (2019). Bankaların Bakış Açısından BIST Sınai İşletmelerinin Değerlendirilmesi – SWARA-GİA Bütünleşik Yaklaşımı. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 10 (24), 229-241. DOI: 10.21076/vizyoner.532727
  • Doğan, A. ve Calp, M.H. (2019). Borsa İstanbul’da İşlem Gören Bilişim Sektörü Şirketlerinin Performans Ölçümü, içinde Karadeniz Zirvesi 2. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, Gürçay, G. (Ed.), UBAK Yayınevi, ISBN 978-605-80597-6-4
  • Şengül, Ü , Ece, N . (2019). Gri İlişkisel Analiz Yöntemi İle Finansal Performans Değerlendirilmesi: BİST 100 Üzerine Bir Araştırma. Journal of Awareness , 3 (5) , 865-880 . DOI: 10.26809/joa.2018548698
  • Deste, M., & Halifeoğlu, M. (2019). Perakende Ticaret Sektöründeki işletmelerin Tedarik Zinciri Yönetimi Açisindan Finansal Performans Kriterlerinin Belirlenmesi: BIST’De Bir Uygulama. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 751-774.
  • Günay, F., Karadeniz, E., & Dalak, S. (2018). Türkiye’de En Yüksek Net Satış Gelirine Sahip 20 Şirketin Finansal Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle İncelenmesi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2
  • Altın, H., & Süslü, C. (2018).Borsa İstanbul’da İşlem Gören Turizm Şirketlerinin Performanslarının Değerlendirilmesi: Lokanta ve Oteller Üzerine Bir Uygulama. Maliye ve Finans Yazıları, 1(109), 31-50.
  • Tunçez, H. A., Ateş, A., & Tarınç, A. (2018). The Use of Financial Analysis Techniques as a Strategic Management Instrument in Tourism Operations (S. Özer, & B. C. Tanrıtanır Ed.). In Academic Research in Social, Human and Administrative Sciences - I (pp.
  • Yıldız Kaya, P., Öztel, A. (2018). Kurumsal Sürdürülebilirlik Performansının Gri İlişkisel Analiz Yöntemi İle Değerlendirilmesi: Otokar Örneği. Uluslararası Batı Karadeniz Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2 (2) , 98-130 . doi: 10.46452/baksoder.493562
  • Üçüncü, T., Akyüz, K. C., Akyüz, İ., Bayram, B. Ç., & Ersen, N. (2018). Evaluation of Financial Performance of Paper Companies Traded at BIST with TOPSIS Method. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 18(1), 92-98.
  • Eyuboglu, K. and Bayraktar, Y. (2018). Evaluation of financial performance according to firm scale: case of manufacturing sector, Hitit University Journal of Social Sciences Institute, 11(3), 1780- 1790. doi: 10.17218/hititsosbil.444356
  • Eyuboglu, K., Bayraktar, Y. (2018). Evaluation of financial performance according to firm scale: case of manufacturing sector. PressAcademia Procedia (PAP), V.7, p.62-66.
  • Tezergil, S . (2018). Portföy Yönetim Şirketlerinin Finansal Performanslarinin Gri ilişkisel Analiz Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , (39) , 245-262.
  • Organ, A , Tekin, B . (2017). Şehir Hastanesi Kuruluş Yeri Seçimi için Gri ilişkisel Analiz Yaklaşimi: Denizli ili Örneği. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 4 (3) , 256-278 . DOI: 10.30803/adusobed.336967
  • İlkuçar, M., & Çifci, A. (2016). Performance evaluation of electricity generation companies traded on BIST according to the financial parameters through the application of TOPSIS method. International Journal of Social Sciences and Education Research, 2(3
  • Karadeniz, E., Koşan, l., Günay, F., & Dalak, S. (2016). Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Turizm Alt Sektörlerinin Finansal Performanslarinin Ölçülmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(44), 1117-1134.
  • Paylaş

Muhasebe ve Finansman Dergisi

Muhasebe ve Finansman Dergisi

Sayı 69, Yıl 2016

ss. 147-167

İndir [1,1 MB]

Oku [Tam Metin]